Hoe bestuurders en managers domeinoverstijgend kunnen samenwerken
Inwoners hebben baat bij goede samenwerking tussen professionals en hun organisaties. Toch gaat dat lang niet altijd vanzelf. Wat kunnen bestuurders en managers doen om drempels bij domeinoverstijgende samenwerking te overwinnen? Lessen uit de praktijk.
Marina Azarian is programmamanager kind- en gezinsbescherming in Zuid-Holland-Zuid. Net als Gon Mevis, bestuurder bij ContourdeTwern, ziet ze hoe inwoners de dupe kunnen worden van stroperige structuren en gebrekkige afstemming. Hun tips? Leer eerst elkaars werelden kennen, werk kleinschalig samen in de praktijk, creëer en faciliteer verbinding en stimuleer een brede blik.
‘Je moet investeren in het spreken van dezelfde taal en een gedeelde analyse van het vraagstuk’
Afbeelding
Marina Azarian is programmamanager kind- en gezinsbescherming in Zuid-Holland-Zuid: ‘De zorg wil deliverables, terwijl wij nog bezig zijn met verbinden. Die verschillende ‘logica’s’ botsen soms.’
‘Je weet niet wat je niet weet’, stelt Azarian. Door haar overstap van wijkteam naar programmamanager toekomstscenario kind en gezinsbescherming ontdekte ze een hele nieuwe wereld. ‘Toen ik in de wijkteams werkte begreep ik niet waarom sommige dingen niet gewoon gebeurden. Nu snap ik beter waar de krachten en beperkingen van elke organisatie zitten. Ik weet wie welke pet en bevoegdheid wel of niet heeft. Dat zorgt voor meer begrip naar elkaar.’ Toch frustreert het Azarian nog steeds: ‘De inwoner is degene die er last van heeft.’
Ook Mevis benadrukt hoe belangrijk het is om elkaars wereld te kennen. ‘Je moet investeren in het spreken van dezelfde taal en een gedeelde analyse van het vraagstuk waar je voor staat.’
Dat is ook waar het nu schuurt in de samenwerking tussen zorg en welzijn. ‘De zorg wil deliverables, terwijl wij nog bezig zijn met verbinden. Die verschillende ‘logica’s’ botsen soms.’ Je hebt gezamenlijke taal nodig om te komen tot een gedeelde visie en samenwerkingsafspraken. ‘Pas als je het eens bent over de stip op de horizon en de veranderstrategie die daarbij past, kun je aan de slag.’
Afbeelding
Gon Mevis, bestuurder bij ContourdeTwern, waarschuwt voor een te smalle bestuurlijke blik vanuit het sociaal domein. ‘Het gaat nu veel over de verbinding tussen zorg en welzijn, maar we moeten de agenda breed houden.’
Kleinschalig samenwerken in de praktijk
Mevis ziet dat goede samenwerking vooral kleinschalig en in de praktijk zijn vorm krijgt. ‘Je moet kleine driehoekjes creëren – zoals een huisarts, wijkverpleegkundige en sociaal werker – waarin mensen elkaar kennen. Geen ellenlange vergaderingen, maar professionals die casuïstiek bespreken bij een kop koffie en direct afspraken maken over wie wat oppakt.’
In de regio van Azarian werken professionals in proeftuinen aan casussen, met intervisie en gezamenlijke leersessies. Zo bouwen ze niet alleen aan gezamenlijke werkwijzen, maar zien ook wat samenwerken oplevert. ‘Het is zoveel krachtiger wanneer ze dit zelf ervaren, dan wanneer ik dat roep’, zegt Azarian.
Verbinding creëren en faciliteren
Als programmamanager of bestuurder ben je een belangrijke schakel. Azarian: ‘Ik moet de wereld van de lokale teams, Veilig Thuis, de gecertificeerde instellingen en de gemeente kennen én met elkaar verbinden.’
Azarian organiseert bestuurlijke overleggen, vertaalt bestuurlijke keuzes naar praktijkafspraken en spreekt mensen aan die zich niet aan de afspraken houden. Cruciaal is dat ze zorgt voor samenhang, zodat professionals de ruimte krijgen om écht het goede te doen.
Mevis werkt vanuit een vergelijkbaar principe. ‘Ik moet vooral zorgen voor ruimte voor de professionals binnen ContourdeTwern. Want de energie en goede initiatieven komen van de mensen die in de praktijk staan.’
‘Ik hoor van mijn managers wanneer de samenwerking op bestuurlijk niveau een prikkel nodig heeft’
Waar het niet goed gaat grijpt hij in. ‘Ik luister naar knelpunten en hoor van mijn managers wanneer de samenwerking op bestuurlijk niveau een prikkel nodig heeft. Dan zorg ik bijvoorbeeld voor een samenwerkingsovereenkomst of een gezamenlijke strategie richting gemeenten.’
Tips voor bestuurders en managers
Leer elkaars werelden kennen
Domeinoverstijgend samenwerken begint met elkaar leren kennen. Je kan aan de slag met het verkennen van elkaars waarden aan de hand van de waardenkaart.
Werk kleinschalig samen in de praktijk
Begin klein, schaal waar nodig op. Ga op zoek naar kansen voor samenwerken, je kan hiervoor de tool Wie is Wie in de wijk? eens uitproberen met elkaar. Of bekijk deze filmpjes over vernieuwing in de dagelijkse praktijk.
Creëer en faciliteer verbinding
Breng mensen met elkaar in contact en faciliteer processen, reguliere overleggen en afspraken. Sta stil bij de samenwerking en hoe deze wordt beleefd, neem een kijkje op het werkblad Quickscan op samenwerken van Common Eye.
Stimuleer een brede blik
Bekijk vraagstukken vanuit de leefwereld van de inwoner, in de hele breedte. De leefgebiedenwijzer is hierbij een goed vertrekpunt.
Heldere afspraken zijn een belangrijk fundament. Azarian: ‘Als afspraken helder op papier staan, weten professionals wat ze van elkaar in de samenwerking mogen verwachten en ook de inwoner weet waar die aan toe is.’
Brede blik stimuleren
Mensen zijn vaak niet te ondersteunen vanuit één domein, dus werken met mensen vraagt een brede blik van professionals. Azarian geeft een voorbeeld: ‘Als een kind al zes dagen niet heeft gegeten, is het niet genoeg om alleen te kijken naar veiligheid. Je moet ook vragen durven stellen over de financiële situatie van het gezin.’
Ze stimuleert teams om ook in oplossingen breder te kijken. ‘Misschien kun je geen woning regelen voor een gezin dat in scheiding ligt, maar wel afspraken maken die rust brengen, zoals over wie wanneer thuis.’
‘Het is nooit af, maar dat is niet erg. Zolang het niet af is, kunnen we blijven leren’
Mevis waarschuwt voor een te smalle bestuurlijke blik vanuit het sociaal domein. ‘Het gaat nu veel over de verbinding tussen zorg en welzijn, maar we moeten de agenda breed houden. Samenlevingsvraagstukken zijn breder dan de zorgtransformatie, denk aan veiligheid of aan wat de klimaatopgave vraagt van buren en wijken. Ook daar hebben we als sociaal domein werk te doen.’
Geen einddatum
Domeinoverstijgende samenwerking is geen project met een einddatum. Het is een cultuurverandering die een lange adem vraagt. Zoals een ervaringsdeskundige het aan Azarian verwoordde: ‘Het is nooit af, maar dat is niet erg. Zolang het niet af is, kunnen we blijven leren.’
En misschien is dat wel de belangrijkste opdracht voor bestuurders en managers: de ruimte creëren waarin dat leren – over domeinen heen – mogelijk is.
Meer over domeinoverstijgende samenwerking
Duurzame samenwerking tussen professionals uit verschillende domeinen is essentieel om effectief bij te dragen aan het welzijn, de gezondheid en veiligheid van inwoners. Maar hoe bereik je dat? Die vraag staat centraal tijdens een leernetwerk van Movisie over duurzaam domeinoverstijgend samenwerken, dat in het najaar van 2025 van start gaat. Doelgroep zijn managers, coördinatoren en bestuurder in het sociaal domein die de samenwerking met professionals uit andere domeinen (zoals veiligheid, zorg en ggz) willen versterken.
