‘Een olifant in de porseleinkast maakt geen impact’

‘Maar als je anders kijkt, dan zie je dat burgers al heel veel doen. Neem de voorzorgcirkels die ze aan het inrichten zijn (voorzorgcirkels zijn kleine netwerken van mensen, vaak buren of mensen in een wijk of straat, die afspreken om elkaar te ondersteunen in het dagelijks leven vóórdat er een echte crisissituatie is. red.). Er zijn al heel veel burgerinitiatieven in de samenleving. De vraag en de uitdaging zijn dan: hoe gaan we die sterker maken en beter faciliteren? Daar wil Movisie zich de komende jaren hard voor maken.’

Kijk anders! Movisie propageert dat al langer. Gaat dat anders kijken door overheid en door partijen in het sociaal domein en de zorg langzamer dan jullie zouden willen?

‘Ja, want het is een taai vraagstuk. En dat heeft onder andere te maken met hardnekkige mensbeelden en vooroordelen die we in onze samenleving hebben. Ik schrijf over die vooroordelen in het voorwoord van het Movisie-plan: over dat de mens maakbaar is, verandering bij het individu begint en dat iedereen zelfredzaam kan zijn. Dat is niet zo. Maar het punt is dat ons hele systeem in de samenleving op dit soort aannames is gebouwd.’

‘De werkelijkheid is anders. Mensen hebben ontelbare identiteiten, iedereen kan kwetsbaar zijn en mensen zijn samen tot veel in staat.’

Je bent behalve Movisie-bestuurder ook Eerste Kamerlid voor het CDA. Schuren sommige opvattingen in het meerjarenplan met je opvattingen als CDA-senator?

(Lachend): ‘Niet in mijn eigen hoofd. Ik ben bij Movisie dezelfde persoon met dezelfde opvattingen en denkbeelden als die als CDA-senator. Dus daar zit geen enkel licht tussen…’

Er klinkt een ‘ja maar’ door in je antwoord…

‘Ik zou soms wel willen dat het CDA – juist een partij van de samenleving – meer oog zou hebben voor maatschappelijke initiatieven van burgers. Er is een hardnekkige dominantie van het zorgdenken. Die zit overigens niet alleen bij het CDA, maar ook bij andere partijen en in de hele samenleving.’

‘Om een voorbeeld te geven: vanochtend hoorde ik op de radio een item over mantelzorg en hoe dat moeilijk te combineren valt met werk. Dat klopt ook allemaal. Maar dan hoor je vervolgens boze burgers zeggen: ‘Er wordt bezuinigd op zorg en daarom krijgt mijn vrouw nu te weinig aandacht.’ Er was niemand die zei: ‘Wat kunnen we eigenlijk doen voor mensen die dementerend zijn, hier in onze wijk en buurt?’ Hoe zouden we het anders kunnen inrichten zonder alleen naar de overheid of de zorg te wijzen?’

Genderrechtvaardigheid is voor de komende jaren een focusgebied van Movisie. Vandaag de dag is de weerstand hiertegen toegenomen. Loopt Movisie niet te ver op de troepen vooruit, zijn jullie niet te woke? 

‘Vooropgesteld: mensenrechten zijn leidend bij ons werk. Ons doel is gelijke behandeling, zelfbeschikking van vrouwen en lhbtiqa+ personen in onze samenleving. En het is waar dat dit doel de afgelopen tijd in de samenleving en ook internationaal onder druk is komen te staan. Dat maakt het des te belangrijker om het doel te verwezenlijken. En dat doen we samen met andere organisaties. Daarbij sluit je ook aan bij waar andere organisaties staan, want je kunt geen impact maken door als een olifant in de porseleinkast te gaan. Door te zeggen: zo moet het.’

‘En dan over het woke in je vraag. Ik herken dat niet van ons. En wat is eigenlijk woke? Misschien wel een geuzennaam waar je trots op moet zijn.’

Een nieuw focusgebied van Movisie wordt ‘klimaatrechtvaardigheid als sociale opgave’. Wat houdt dat concreet in?

‘Tot nu toe wordt vooral geprobeerd het klimaatvraagstuk technisch op te lossen. Veel middelen gaan naar zonnepanelen, naar verduurzaming van bedrijven, naar windparken. Maar steeds meer, en dat zegt ook het Nationaal Klimaat Platform, komen we erachter dat de energietransitie een sociale opgave is. Dat in al die buurten en wijken in Nederland mensen in beweging moeten komen om iets te gaan doen. En dat gaat niet vanzelf.’

Die laatste bewering illustreert ze met een voorbeeld. Een gemeente had een plan gelanceerd om in een wijk warmtepompen te plaatsen en de huizen te verduurzamen. Het was gratis voor de betrokken bewoners en iedereen gaat daar dus mee akkoord, was daarom de gedachte bij de gemeente. Toch ontstond onrust in de wijk. De gemeente werd gewantrouwd, er ging de nodige desinformatie rond.

Bakker-Klein: ‘Een van de opbouwwerkers in de buurt merkte op tegen de gemeente: ‘Had mij even betrokken, dan had ik met mensen in gesprek kunnen gaan.’ Kortom: kennis over het opbouwwerk en over hoe je burgers meeneemt in dit soort grote ontwikkelingen die ook voor henzelf van belang zijn, zijn enorm belangrijk.’