WerKplaatsen sociaal domein
Virtuele wooncoach in Hengelo

Virtueel rondkijken voor een passend huis

Hoe help je ouderen tijdig na te denken over hun woonsituatie? En hoe kan technologie daarbij een rol spelen? Het project Virtuele Wooncoach ontwikkelde een prototype waarmee ouderen in 360 graden door woningen kunnen wandelen. Dat levert nieuwe inzichten én gesprekken op.

Veel ouderen trekken pas aan de bel als zelfstandig wonen lastig wordt. De trap is te steil, de drempels te hoog of de vertrouwde buren zijn verhuisd. Dan begint de zoektocht naar een nieuwe plek, soms met stress en tijdsdruk. De betrokken organisaties bij de Virtuele Wooncoach -Welbios, Participatieraad Overijssel Ouderen en Langzultuwonen- willen dat moment naar voren halen. Voorbij de folders en websites, direct met een ervaring die uitnodigt tot reflectie.

Het idee is simpel: met een tablet of VR-bril verken je in je eigen tempo een woning die beter past bij jouw situatie. Je ziet de badkamer, de keuken en de omgeving. En je hoort uitleg van een wooncoach. Zo kun je je iets voorstellen bij een nieuwe woonruimte, zonder direct een afspraak te hoeven maken. Ouderen kunnen het zelfstandig doen, of samen met een kind, buur of professional. Op deze manier kan je alle tijd nemen om verschillende woningen te verkennen en een voorstelling te maken in welke mate een woning passend is.

Voor veel mensen verlaagt het de drempel. Peter van Doorn, 71 jaar, is ambassadeur van het project en werkte mee aan de ontwikkeling ervan. ‘Ik ben niet iemand die zelf zo’n vr-bril zou kopen, maar het is wel erg leuk om door een woning te wandelen.’ De toepassing helpt om je alvast voor te stellen: waar laat ik straks mijn scootmobiel? Hoe ziet de buurt eruit? Is er voldoende ruimte in de kamers voor mijn meubels? Peter ziet voor zichzelf nog wel een aanpassing. ‘Gewoon op een tablet zou voor mij nog beter zijn.’

Onderzoeker en Wooncoach over project wonen in de toekomst.

Van techniek naar gesprek

De techniek is samen met stagiaires en medewerkers van het XR-lab van Saxion ontwikkeld. Je loopt er als het ware doorheen in een soort Google Street View-ervaring, met informatiepunten en uitleg. ‘Het tempo bepaal je zelf. Dat is prettig’, aldus Sigrid Mulder, wooncoach bij Welbions. Toch is de techniek geen doel op zich. Mulder benadrukt het grotere plaatje: ‘Het gaat niet alleen over de juiste woning voor de juiste persoon. Het raakt ook aan de samenleving. Als ouderen eerder verhuizen, komen er weer huizen vrij voor gezinnen. Iedereen wint.’

Het gaat niet alleen over de juiste woning voor de juiste persoon. Het raakt ook aan de samenleving.

Om die bewustwording te stimuleren organiseert het project regelmatig leerateliers met zorg- en welzijnsorganisaties, woningcorporaties en gemeenten. Daarin worden praktijkervaringen uitgewisseld en nieuwe toepassingen besproken. Saxion brengt daarbij kennis in vanuit sociale technologie. Onderzoeker Jelte van Waterschoot benadrukt dat technologie pas waardevol wordt als het aansluit bij de praktijk: het gaat niet alleen om wat er technisch mogelijk is, maar ook om wat mensen nodig hebben. ‘Wat wil je bereiken? Hoe betrek je ouderen? En hoe geef je hun input vorm in het ontwerp?’ Dat zijn voor hem de centrale vragen.

Zorg, wonen en welzijn

In het project komen verschillende werelden samen: de technologische blik van ontwikkelaars, de praktijkervaring van professionals en de dagelijkse realiteit van ouderen. Dat levert waardevolle gesprekken op. Zo blijkt steeds weer hoe belangrijk het is dat mensen hun vertrouwde spullen kunnen meenemen en hoe verschillend er wordt gedacht over gemeenschappelijke woonvormen. Wat voor de een aantrekkelijk voelt, roept bij een ander juist weerstand op.

Verhuizen is geen eenvoudige beslissing. Er spelen emoties mee, herinneringen aan een vertrouwde plek, zorgen over voorzieningen in de buurt of het idee dat je iets belangrijks achterlaat. Dan helpt het als je van tevoren kunt zien hoe een mogelijk toekomstige woning eruitziet. Het geeft houvast en maakt een gesprek over verhuizen concreter.

En dat kan dus nu met eenvoudige middelen: de VR-video’s zijn gemaakt met relatief betaalbare 360-graden camera’s. Je hebt geen dure bril nodig en ze kunnen eenvoudig worden ingezet: bijvoorbeeld in wijkcentra of bij een huisbezoek. Zo wordt technologie laagdrempelig en ondersteunend in plaats van ingewikkeld of afstandelijk.

Reflecties op Virtuele Wooncoach

Krijn van Beek (Werkplaatsen sociaal domein): ‘Mooi dat er plekken zijn waar mensen ontwikkelen en experimenteren aan wat technologie in het sociaal domein kan betekenen. In de combinatie van praktijk, onderzoekers, IT-ontwikkelaars en mensen om wie het gaat. Hier hebben we veel meer van nodig!’

Els Hofman (Movisie): ‘Het instrument leent zich goed voor verdere ontwikkeling. Juist omdat het niet zo talig is, kan het goed aansluiten bij mensen met een visuele voorkeur of andere taalachtergrond. De vormgeving en de woningen mogen daarin nog wat diverser worden.’

Yvonne Witter (ZorgSaamWonen): ‘Het is verrassend mooi en echt. Geen vervanging van het gesprek, maar wel een kansrijke tool. Zeker als er in de doorontwikkeling ook aandacht komt voor de buurt, de sfeer, en de inrichting. Veel ouderen willen weten: wat kan ik meenemen, waar voel ik me thuis?’

Samen verder

De vraagstukken rondom wonen zijn urgent. Het project laat zien hoe waardevol het is om te experimenteren met technologie in het sociaal domein, juist in samenwerking tussen praktijk, onderzoek, IT-ontwikkeling en de mensen om wie het gaat.

Daarom blijft het project in beweging. Steeds met als uitgangspunt om mogelijkheden te verkennen waarin technologie drempels kan verlagen: hoe zorg je dat mensen eerder nadenken over wat ze willen en nodig hebben? Hoe ondersteun je die zoektocht, zonder te veel te sturen? En hoe laat je mensen echt iets ervaren?

Mensen wachten vaak met beslissingen over hun woonsituatie tot het echt niet meer gaat. Door eerder te verkennen wat er mogelijk is, ontstaat ruimte: een gelijkvloerse woning, meer contact met anderen, minder zorgen over de toekomst. De Virtuele Wooncoach helpt om dat gesprek op gang te brengen en biedt houvast bij het maken van keuzes.

Blijven ontwikkelen

De technologie is getest met verschillende groepen: huurders in Hengelo, mensen uit Buurse en Denekamp en professionals uit zorg en welzijn. Daarbij viel op hoe divers de wensen en vragen zijn. Sommige ouderen wonen in een vrijstaande woning en willen vooral verhuizen naar iets kleiners. Anderen zoeken nabijheid van voorzieningen of aansluiting bij een bekende buurt.

Een belangrijke les: het gesprek blijft leidend. De VR-beelden kunnen helpen als eerste indruk, maar pas in gesprek ontstaat helderheid. Wat zijn de zorgen? Wat is er financieel haalbaar? Wat zou helpen om de stap te zetten?