3 vrouwen aan een tafel

MOVISIES Magazine
Broedplaatsen

Werkplaatsen Sociaal Domein

Innovatie en samen­werking voor betere kwaliteit van leven

Ondanks de welvaart in Nederland kampen veel mensen met problemen zoals schulden, dakloosheid en eenzaamheid, wat de vraag naar zorg en ondersteuning vergroot. De Werkplaatsen Sociaal Domein zijn opgezet als broedplaats om innovatieve oplossingen te ontwikkelen voor de groeiende uitdagingen.

De Werkplaatsen Sociaal Domein vormen een uniek netwerk van vijftien samenwerkingsverbanden verspreid over heel Nederland, ondersteund door Movisie. Een zestiende is inmiddels in de maak. De Werkplaatsen zijn opgericht in 2016 (een aantal is ouder en een voortzetting van de Wmo-werkplaatsen). Ze bestaan elk uit een samenwerking van een of enkele hogescholen en regionale praktijkaanbieders, cliëntenorganisaties en gemeenten.

‘De kunst is om niet alleen onderzoek te doen, maar ook een verbeterplan te ontwikkelen dat toegepast kan worden’

‘De kracht van de Werkplaatsen zit in die samenwerking tussen praktijk, onderwijs, beleid en onderzoek’, zegt Krijn van Beek, voorzitter van de Associatie van de Werkplaatsen. ‘Met als missie de kwaliteit van leven van mensen verbeteren door nieuwe antwoorden te ontwikkelen voor de vraagstukken in het sociaal domein.’

Uniek ontwikkelwerk

De Werkplaatsen Sociaal Domein ontwikkelen nieuwe kennis in samenwerking met de praktijk. Volgens Van Beek is dit gezamenlijke ontwikkelwerk tamelijk uniek en vindt het op weinig andere plekken plaats. ‘De kunst is om niet alleen maar onderzoek te doen naar ‘of het buurthuis werkt’, maar ook een verbeterplan te ontwikkelen dat daadwerkelijk in de praktijk toegepast kan worden. En dan vervolgens zorgen dat zo’n nieuwe werkwijze bij gebleken succes ook zijn weg vindt naar opleidingen, andere aanbieders en zo nodig gemeentelijk en landelijk beleid.

‘Door de focus op lokale én landelijke vraagstukken kunnen we innovatieve aanpakken opschalen en breder toepassen’

Dat ontwikkelwerk is echt een ander vak dan analyses maken. Het vergt andere methoden om de creativiteit en verbeeldingskracht in te schakelen van uitvoerders, beleidsmakers en cliënten. Dat is waar de Werkplaatsen zich op toeleggen.’

Lokale en landelijke vraagstukken

Aan de hand van regionale kennis- en ontwikkelagenda’s werken de Werkplaatsen aan het ontwikkelen en verspreiden van kennis. Tegelijkertijd werken ze collectief. Ze besteden gezamenlijk aandacht aan een aantal landelijke thema’s, zoals polarisatie, sociale verbondenheid en ondersteuning van thuiswonende ouderen [1].

Krijn van Beek
Krijn van Beek: ‘Community building, buurtwerk en opbouwwerk op lokaal niveau hebben een positief effect op de kwaliteit van leven van diverse mensen, maar de inkoop- en bekostigingsformules zijn vaak meer gericht op individuele begeleiding van mensen.’

Dat de Associatie van de Werkplaatsen gehuisvest is bij en ondersteund wordt door Movisie levert een grote meerwaarde voor beide partijen. Van Beek: ‘De focus op zowel lokale als landelijke vraagstukken maakt het mogelijk om innovatieve aanpakken op te schalen en breder toe te passen. Community building, buurtwerk en opbouwwerk op lokaal niveau hebben een positief effect op de kwaliteit van leven van diverse mensen, maar de inkoop- en bekostigingsformules zijn vaak meer gericht op individuele begeleiding van mensen. Daar kun je alleen wat aan doen, als je er gezamenlijk aan gaat sleutelen en de landelijke kaders ook weet te adresseren.’

Innovatieve aanpakken

De Werkplaatsen hebben de afgelopen jaren diverse innovatieve aanpakken ontwikkeld. Een veelbelovende methode waarbij verschillende Werkplaatsen samen met praktijkpartners werken aan lokale toepassing, is Asset Based Community Development (ABCD). Een ander voorbeeld is het spel ‘Waarde en Welzijn’, ontwikkeld door de Werkplaats Arnhem en Nijmegen. Dit spel helpt sociaal werkers om beter het gesprek aan te gaan met bewoners en kan zowel één op één als in groepsverband worden toegepast.

Extra subsidie Werkplaatsen Sociaal Domein: ‘Voortzetten wat goed ging en opschalen waar nodig’

In 2023 hebben alle Werkplaatsen Sociaal Domein in totaal zes ton extra subsidie gekregen, voor een driejarig programma gericht op de ondersteuning van thuiswonende ouderen. Joost van Hoof (lector Urban Ageing aan de faculteit Sociaal Werk & Educatie van De Haagse Hogeschool) en Suzan van der Pas (lector Sociale Innovatie en Ondernemerschap aan de Hogeschool Leiden) vertellen over de inzet van deze extra middelen in de Werkplaats Den Haag & Leiden. ‘Door de extra subsidie kunnen we meer verdieping aanbrengen in wat we al deden. Soms is beleid taai en niet zo eenvoudig te veranderen. Als je daarover met ouderen in gesprek gaat, ontstaan er mogelijkheden. Ik merk dat we met onze projecten voor deze ouderen écht van betekenis zijn.’

Lees het hele interview

Een ander interessant project is het participatief video-onderzoek met senioren door de Werkplaats Den Haag & Leiden [2]. Oudere bewoners kregen een training om een documentaire te maken over hun buurt en buurtbewoners. Onder andere te zien in één van de gemaakte video’s: een oudere probeert vuilnis in een container te gooien, maar dit lukt niet omdat hij er niet tussen past met zijn rollator.

De ambitie van de Werkplaatsen Sociaal Domein: structureel de verbinding versterken met andere domeinen

Deze video leidde tot praktische aanpassingen, zoals het draaien van containers in de gemeente Leiden en Voorschoten om toegankelijkheid te verbeteren, maar ook tot het vergroten van de sociale netwerken en het verbeteren van de levenskwaliteit van de deelnemende ouderen.

Verbinding andere domeinen

De ambitie van de Werkplaatsen Sociaal Domein voor de toekomst is om structureel de verbinding te versterken met andere domeinen, zoals sport, veiligheid, werk en inkomen, zorg en cultuur. Van Beek: ‘Op die manier kan de impact van het sociaal werk vergroot worden. Er staan allerlei onbedoelde beleidsmatige schotten tussen deze domeinen en het zal al onze creativiteit en ontwikkelkracht vergen om die schotten om te buigen naar synergie. Werk levert bijvoorbeeld zinvolle daginvulling, een uitweg uit schulden en een sociaal netwerk.’

‘Daar gaan we de kwaliteit van leven van mensen echt mee vergroten’

Onderzoekers, sociaal werkers en beleidsmakers die aan deze ontwikkeling willen bijdragen, adviseert voorzitter Krijn van Beek om de Werkplaats in hun regio op te zoeken. ‘We hebben net van het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport de mogelijkheid gekregen om een aantal bestaande samenwerkingsinitiatieven tussen het sociaal en het zorgdomein structureel te maken. Heel interessant om daar samen goed invulling aan te gaan geven, nu het ministerie de beweging naar de voorkant zo aan het omarmen is. Daar gaan we de kwaliteit van leven van mensen echt mee vergroten.’

Meer informatie: werkplaatsensociaaldomein.nl

Tekst Maud Schuit  Openingsfoto Lotte Engberts

Bronnen  

Ook interessant

Groepje ouderen