Hoe stereotiepe man-vrouwopvattingen leiden tot uitsluiting

In de trend van tradwives en manosphere influencers draait het om de terugkeer naar een bestaan met een traditionele rolverdeling tussen mannen en vrouwen. Daarin schuilt een gevaar, schrijven Djoeke Ardon en Celina Sanchez Ramirez van Movisie.

Influencer Estee Williams – 195.000 volgers op TikTok – belichaamt met haar feminiene kleding en Marilyn Monroe-kapsel het toonbeeld van de huisvrouw uit de jaren vijftig. Met een roze schort om demonstreert Williams het bakken van de perfecte muffin. Ondertussen geeft de meest prominente manosphere influencer Andrew Tate – 9,7 miljoen volgers op Twitter – advies om snel geld te verdienen zodat je net als hij mooie auto’s voor de deur kunt parkeren.

Vrouwen die zich identificeren als tradwife pleiten voor een traditionele rolverdeling.

Estee Williams en Andrew Tate zijn de bekendste belichamers van de tradwife en manosphere influencers trend, die heel populair is op sociale media.

Tradwife en manosphere influencers hebben gemeen dat ze terug lijken te verlangen naar een simpeler verleden, met duidelijke rolverdelingen tussen mannen en vrouwen. Hun filmpjes weerspiegelen een andere werkelijkheid. Veel volgers raken aanvankelijk geïnspireerd door video’s over huiselijk geluk, snel geld verdienen en fitnesstips. Echter, ze krijgen de stereotiepe man-vrouwbeelden er gratis bij.

Wat is de manosphere en wat zijn tradwives?

De manosphere is een verzamelnaam voor online mannengemeenschappen die zich sterk verzetten tegen het feminisme en progressieve onderwerpen als lhbtiqa+ emancipatie en sociale rechtvaardigheid (door hen ‘wokisme’ genoemd). Influencers uit deze gemeenschap geven vaak advies over geld, fitness en daten, waarbij ze hun mannelijke volgers stereotiepe ideeën over vrouwen en seks meegeven.

Tradwife is een samenvoeging van de Engelse woorden ‘traditional’ en ‘wife’. Vrouwen die zich identificeren als tradwife pleiten voor een traditionele rolverdeling, waarbij de vrouw zich bezighoudt met huishoudelijke taken en de opvoeding van de kinderen. Deze rolverdeling wordt door tradwives ook gezien als ‘natuurlijk’, omdat het volgens hen in de ‘vrouwelijke essentie’ ligt om zorgzaam, volgzaam en bovenal moeder te zijn. Meestal staan deze influencers aan de conservatieve en rechterkant van het politieke spectrum, bijvoorbeeld als het gaat om abortusrechten, de rol van de overheid, het kerngezin en rechten voor lhbtiqa+ personen.

Rechts-extremisme

Ook is er een relatie tussen de manosphere en tradwife gemeenschap en rechts-extremisme en wit suprematisme. Deze content wordt door sommigen openlijk gepropageerd zoals bijvoorbeeld tradwife Ayla Stewart, die een ‘white baby challenge’ organiseerde en zei: ‘Als moeder van zes daag ik gezinnen uit om net zoveel witte baby’s te krijgen als ik heb verwekt.’ De drijfveer achter deze ‘challenge’ is een angst voor de zogenaamde ‘great replacement’ – een complottheorie die stelt dat witte mensen ‘vervangen’ worden door migranten, en dat feministen het geboortecijfer van witte mensen verlagen door abortusrechten.

Maar andere influencers verspreiden deze content subtieler via hashtags zoals #whitelivesmatter en #1488 (het cijfer 14 is gelinkt aan wit suprematisme, terwijl 88 staat voor de letters HH wat Heil Hitler betekent). Hoewel niet alle influencers binnen de manosphere en tradwife gemeenschap rechts-extremisme en wit suprematisme ondersteunen, kan het wel een stap zijn in een radicaliseringsproces.

Deze stereotiepe opvattingen over mannen en vrouwen zijn schadelijk. Manosphere influencers of hun aanhangers verspreiden vrouwenhaat en verheerlijken geweld tegen vrouwen. Andrew Tate is verbannen van meerdere internetplatforms wegens vrouwonvriendelijke uitspraken en wordt momenteel in Roemenië en het Verenigd Koninkrijk aangeklaagd wegens verdenkingen van mensenhandel, verkrachting, belastingontduiking en het leiden van een criminele organisatie.

‘Natuurlijke’ eigenschappen

Daarnaast is de binaire benadering zorgwekkend van mannen en vrouwen die manosphere influencers en tradwives voorstaan. Het gebruik van termen als ‘feminiene en masculiene essentie’ weerspiegelt een essentialistische opvatting van gender, waarbij mannen en vrouwen aangeboren eigenschappen zouden hebben die hun rol bepalen.

Toewijzen van eigenschappen aan een gender kan gevolgen hebben voor zelfbeschikking van vrouwen en lhbtiqa+ personen

Het toewijzen van bepaalde eigenschappen als ‘natuurlijk’ aan een gender, zoals de zorgzaamheid van een vrouw en de dominantie van een man, klopt niet en kan gevolgen hebben voor de zelfbeschikking van vrouwen en lhbtiqa+ personen. Het impliceert dat afwijking van deze ‘natuurlijke’ eigenschappen abnormaal of onnatuurlijk is. Dat kan leiden tot uitsluiting en discriminatie van mensen die zich niet conformeren aan deze ‘natuurlijke’ eigenschappen.

Afhankelijkheid van een partner maakt meer kwetsbaar voor partnergeweld en bij scheiding kunnen de financiële gevolgen groot zijn.

Leven als een tradwife brengt ook risico’s met zich mee. Afhankelijkheid van een partner maakt meer kwetsbaar voor partnergeweld en bij scheiding kunnen de financiële gevolgen groot zijn.

Steeds conservatiever

De influencers spiegelen een verleden voor dat alleen voor een mannelijke, cisgender, witte, heteroseksuele, gezonde middenklasse aantrekkelijk was. Waarbij vrouwen geen financiële zelfstandigheid hadden, zich niet konden ontwikkelen en bijvoorbeeld nauwelijks werden beschermd tegen partnergeweld. En waarbij er voor lhbtiqa+ personen al helemaal geen plaats was.

Desinformatie online

Daarnaast moet de invloed van influencers niet onderschat worden. Na een steekpartij in het Engelse Southport in juli 2024 braken hevige rellen uit, voornamelijk onder extreemrechtse demonstranten. Deze rellen werden gevoed door desinformatie online, waarbij Andrew Tate op sociale media de aanvaller onterecht beschreef als een ‘illegale immigrant’. Door het grote bereik van Tate wordt hij ook wel gecategoriseerd als ‘superspreader’ van desinformatie.

Conservatieve ‘antigender’ geluiden klinken steeds duidelijker: niet alleen op sociale media, ook in de Tweede Kamer

De gevolgen van deze online trends zijn nog onduidelijk. Sommige onderzoeken lijken te wijzen op een daling van de acceptatie van homoseksualiteit onder jongeren. Onderzoekers constateren in internationale onderzoeken ook dat jonge mannen steeds conservatiever worden als het gaat om gender, immigratie en seksueel grensoverschrijdend gedrag en dat er een kloof ontstaat in opvattingen tussen jonge mannen en jonge vrouwen.

Het is nog te vroeg om te kunnen zeggen of deze trend echt doorzet. Conservatieve ‘antigender’ geluiden klinken echter wel steeds duidelijker: niet alleen op sociale media, maar ook bijvoorbeeld in de Tweede Kamer.

Conferentie

Jongerenwerkers en docenten spelen een belangrijke rol in het begeleiden van jongeren in de online wereld en het vinden van hun eigen identiteit. Hoe stimuleer je jongeren hun eigen keuzen te maken in een wereld van tradwives en de manosphere? Over die vraag organiseert het Platform Eer en Vrijheid een conferentie op 11 november 2024. Lees hier meer over het programma en de sprekers en meld je aan.

Djoeke Ardon is projectleider gender en gendergerelateerd geweld bij Movisie en Celina Sanchez Ramirez is projectmedewerker respectvol samenleven bij Movisie.